Fundacja FOTA4Climate zainicjowała list-petycję do Premiera RP Mateusza Morawieckiego, Ministra Klimatu i Środowiska Michała Kurtyki oraz Prezesa Prawa i Sprawiedliwości Jarosława Kaczyńskiego, w której zwraca się o włączenie działu gospodarki wodnej do Ministerstwa Klimatu, a nie, jak ma to miejsce do Ministerstwa Infrastruktury.
Pod naszym, przygotowanym przez ekspertów, listem podpisali się polscy naukowcy, przyrodnicy, aktywiści i wiele organizacji społecznych ochrony przyrody i klimatu. Zachęcamy do jego wsparcia poprzez podpisanie listu – petycji w Internecie.
Podpisy pod petycją będziemy zbierać do końca roku. Podmioty instytucjonalne oraz osoby ze środowisk naukowych chcące przyłączyć się do listu, prosimy o zgłoszenie na adres: biuro@fota4climate.org.
Warszawa, 30.11.2020 r.
Prezes Rady Ministrów RP
Mateusz Morawiecki
Minister Klimatu i Środowiska
Michał Kurtyka
Prezes Prawa i Sprawiedliwości
Jarosław Kaczyński
Szanowny Panie Premierze,
Szanowny Panie Ministrze,
Szanowny Panie Prezesie,
Jako naukowcy, eksperci, aktywiści zajmujący się tematyką funkcjonowania, ochrony i zarządzania zasobami wody (a także obywatele podpisani pod niniejszym listem) wyrażamy głębokie zaniepokojenie włączeniem działu gospodarki wodnej do Ministerstwa Infrastruktury w miejsce tego, gdzie powinien się znajdować, to jest w Ministerstwie Klimatu i Środowiska.
Dla adaptacji do zmian klimatu nie ma dziś ważniejszego sektora niż gospodarka wodna. Nie bez przyczyny tegoroczny Światowy Dzień Wody odbywał się pod hasłem Woda a zmiana klimatu. Tego dnia Organizacja Narodów Zjednoczonych opublikowała raport pod tym tytułem, w którym wyraźnie wskazuje na zależności pomiędzy zmianą klimatu a zasobami wody, odgrywającymi ważną rolę w każdej dziedzinie życia. Od zaopatrzenia w wodę pitną, przez produkcję żywności, po wszystkie gałęzie przemysłu.
Aby poprawić warunki gospodarowania wodami w zmienionym klimacie, bardzo pilnie potrzebujemy odbudować/odtworzyć zniszczone przez dziesięciolecia melioracji i regulacji rzeki i mokradła, bowiem tylko zatrzymanie wody w krajobrazie pozwoli zachować produktywność obszarów rolniczych, zapewnić mieszkańcom dostęp do wody o odpowiedniej jakości i kształtować korzystny mikroklimat. Jednocześnie renaturyzacja rzek i odtwarzanie bagiennych stref buforowych to działania zmniejszające obciążenie Bałtyku i wód śródlądowych ładunkami azotanów i fosforanów spływających wraz z nawozami z pól i powodujących zakwity sinic oraz powstawanie stref beztlenowych – zjawiska, któremu obok dopływu zanieczyszczeń sprzyja ocieplenie klimatu.
Bez zintegrowanego podejścia adaptacyjnego poprzez wielofunkcyjne rozwiązania bliskie naturze, nie można efektywnie przygotować się do obecnych i przyszłych wyzwań. Do końca 2021 roku mają zostać opracowane w Polsce strategiczne dokumenty planistyczne w gospodarce wodnej: druga aktualizacja planów gospodarowania wodami, aktualizacja planów zarządzania ryzykiem powodziowym i Plan przeciwdziałania niedoborom wody. Ten ostatni scalony z Planem przeciwdziałania skutkom suszy docelowo stanowić ma kierunkowy dokument w zakresie walki z suszą i odbudową retencji w Polsce. W dokumentach tych wyraźnie powinna zostać zdefiniowana potrzeba rozwoju szeroko rozumianej retencji zlewniowej, w celu przeciwdziałania zarówno powodzi, jak i suszy oraz poprawie jakości wody. Należy zatem zadbać o odpowiedni kształt tych dokumentów i ujęcie w nich zaleceń Komisji Europejskiej dot. podjęcia właściwych działań adaptacyjnych do zmian klimatu oraz niezwykle ambitnych celów jakie stawia przed nami Unijna strategia na rzecz bioróżnorodności 2030.
Rozwój retencji krajobrazowej zapewnia rozwiązanie problemów gospodarowania wodami u ich źródła. Podobnie jak w wielu innych obszarach powinno wzorować się na naturalnych mechanizmach obiegu wody, które są nie tylko skuteczne, ale i efektywne ekonomicznie. Rozproszona retencja na obszarach rolnych, leśnych czy miejskich rozwiązuje problem u jego źródła, którym obecnie w przypadku gospodarowania wodami jest nastawienie całego zarządzania krajobrazem na przyspieszenie odpływu, zamiast na retencję opadów jak najbliżej miejsca ich powstania.
Wreszcie – ekosystemy słodkowodne – rzeki, jeziora i mokradła – tracą różnorodność biologiczną najszybciej ze wszystkich ekosystemów świata, a wymieranie gatunków pociąga za sobą szybkie negatywne zmiany w ich usługach ekosystemowych. Instytucjonalne podporządkowanie gospodarki wodnej Ministerstwu Infrastruktury znacząco utrudni zintegrowanie gospodarki wodnej z całościową polityką klimatyczną i ochroną bioróżnorodności oraz zagrozi kolejnymi konfliktami wynikającymi z technicznego podejścia do wód i kontynuacją ich degradacji.
Włączenie działu gospodarki wodami do Ministerstwa Infrastruktury, czy planowane włączenie działu gospodarki leśnej (również odgrywającej ważną rolę w obiegu wody) do resortu rolnictwa, wskazuje, iż, pomimo kilku wartych rozważenia pomysłów na rozwiązanie problemów wynikających z postępujących zmian klimatu i degradacji przyrody, ciągle postrzega się tę ostatnią jako zasób do wykorzystania, a nie część naturalnej bariery ograniczającej i łagodzącej skutki zmian klimatycznych i spadek bioróżnorodności. Zatem działania te w szerszej perspektywie nie uwzględniają dobra Polski, Polek i Polaków, które jest dziś integralnie związane z adaptacją do zmian klimatycznych i zachowywaniem dzikiej przyrody i musi być rozważane ponad wszelkimi, utrwalonymi i doraźnymi podziałami politycznymi.
W związku z powyższym, niżej podpisani, apelują o włączenie działu gospodarki wodnej do Ministerstwa Klimatu i Środowiska i odejście od koncepcji włączenia lasów do Ministerstwa Rolnictwa.
Zarząd Fundacji FOTA4Climate:
Andrzej Gąsiorowski
Agata Brzezińska
Adam Błażowski
Adam Bohdan
Paweł Kisiel
Naszą petycję podpisali i poparły również następujące osoby i organizacje:
- Centrum Ochrony Mokradeł
- Dolnośląski Ruch Ochrony Przyrody
- Fundacja Dzika Polska
- Fundacja dla Biebrzy
- Instytut Polityk Publicznych
- Polskie Towarzystwo Hydrobiologiczne
- Stowarzyszenie MOST
- Mgr Kamila Belka, Europejskie Regionalne Centrum Ekohydrologii PAN
- Dr hab. Przemysław Chylarecki, prof. MiIZ PAN, Muzeum i Instytut Zoologii PAN
- Prof. dr hab. Robert Czerniawski
- Prof. dr hab. Piotr Frankiewicz, Katedra UNESCO Ekohydrologii i Ekologii Stosowanej, UŁ
- Dr hab. Mateusz Grygoruk, prof. SGGW
- Dr hab. Ewa Jabłońska, Wydział Biologii UW
- Prof. dr hab. inż. Bogdan Jaroszewicz, Wydział Biologii UW
- dr hab. Iwona Jasser, prof. ucz.
- Dr Marta Jermaczek-Sitak
- Mgr Aleksandra Kolanek – Towarzystwo Herpetologiczne NATRIX oraz Wydział Nauk o Ziemi i Kształtowania Środowiska UWr
- Dr hab. Paweł Koperski, prof UW, Wydział Biologii UW
- Dr hab. Wiktor Kotowski, prof. UW, Wydział Biologii UW
- Dr hab. inż. Tomasz Kowalczyk, prof. UPWr, członek PRGW
- Prof. dr hab. Szymon Malinowski
- Dr hab. Andrzej Mikulski, Wydział Biologii UW
- Dr Alicja Pawelec
- Dr Barbara Pietrzak – Instytut Biologii Funkcjonalnej i Ekologii UW
- Dr Paweł Prus
- Prof. dr hab. Joanna Pijanowska, Wydział Biologii, UW
- Dr hab. Zofia Prokop, Wydział Biologii UJ
- Dr inż. Arch. Krajobrazu Joanna Rayss – członek zarządu Stowarzyszenia Architektów Krajobrazu
- Dr Kamila Reczyńska – Instytut Biologii Środowiskowej, UWr
- Dr Piotr Reda – Prezes Stowarzyszenia Architektury Krajobrazu
- Dr Liliana Serwecińska, Europejskie Regionalne Centrum Ekohydrologii PAN
- Dr Sebastian Szklarek, Europejskie Regionalne Centrum Ekohydrologii PAN, blog Świat Wody
- Dr Michał Szpak
- Dr hab. Krzysztof Świerkosz, prof. UWr
- Dr Piotr Tyszko-Chmielowiec
- Dr hab. Iwona Wagner, Katedra UNESCO Ekohydrologii i Ekologii Stosowanej, UŁ
- Dr hab. prof. UW Marcin Zych, Wydział Biologii UW
- Dr hab. Joanna Zalewska-Gałosz, prof. UJ, Wydział Biologii UJ
- Dr hab. Michał Żmihorski, Instytut Biologii Ssaków PAN, prof. IBS
