W tym tygodniu został opublikowany raport z audytu okresowej gospodarki leśnej prowadzonej przez nadleśnictwa wchodzące w skład Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych we Wrocławiu. Celem audytu wykonanego przez jednostkę certyfikującą Bureau Veritas była ocena zgodności prowadzonej gospodarki leśnej z krajowym standardem gospodarki leśnej FSC w Polsce. Audyt odbył się końcem grudnia. Certyfikat Forest Stewardship Council (FSC) to certyfikat kontroli pochodzenia produktu (np. drewna) i świadczy o zrównoważanej gospodarce leśnej. W tym roku, między innymi po uwagach zgłoszonych przez FOTA4Climate, audytorzy stwierdzili „zasadniczą niezgodność” (znaczącą nieprawidłowość) w prowadzeniu gospodarki leśnej przez RDPL Wrocław. Dotyczy ona niewystarczających konsultacji wyznaczania lasów referencyjnych (najlepiej zachowanych, w których nie prowadzi się gospodarki leśnej) z stronami trzecimi np. organizacjami przyrodniczymi.
FOTA4Climate w ramach prowadzonego audytu zgłosiła szereg uwag do sposobu gospodarki leśnej prowadzonej przez RDPL Wrocław. Zarzuciliśmy RDPL Wrocław m.in. prowadzenie zbyt intensywnej gospodarki leśnej na siedliskach chronionych, w szczególności w łęgach dębowo-wiązowo-jesionowych (91F0), w tym prowadzenie orki gleby; niewystarczającą powierzchnię ekosystemów referencyjnych wyznaczanych na podstawie punktu 6.4.1 Standardu FSC (najlepiej zachowanych ekosystemów leśnych i nieleśnych); nieuwzględnienie i nieodpisywanie na propozycje drzewostanów referencyjnych wysłanych przez naszą fundację do jednego z nadleśnictw; wykonywanie rębni zupełnych w lasach wodochronnych; zbyt intensywną gospodarkę w buczynach sudeckich; błędne diagnozowanie siedlisk przyrodniczych oraz nieprzyporządkowywanie ich do kategorii HCVF 3.2 czy HCVF 1.2 (cenne przyrodniczo lasy); prowadzenie rębni zupełnych w lasach uzdrowiskowych; prowadzenie rębni zupełnych w lasach wodochronnych; nieprzestrzeganie zasad ochrony gatunkowej i strefowej ptaków na przykładzie nadleśnictwa Oleśnica Śląska. Wszystkie uwagi opatrzyliśmy stosownymi przykładami. Niestety ze względu na ograniczony czas audytu, audytorzy nie byli w stanie zweryfikować wszystkich podnoszonych przez nas problemów w terenie lub weryfikacji dokonali w sposób wyrywkowy, nie oddający naszym zdaniem skali problemu.
Najważniejszym ustaleniem audytorów jest stwierdzenie „zasadniczej niezgodności” (znaczącą nieprawidłowość) w zakresie niewystarczających konsultacji wyznaczania lasów referencyjnych (najlepiej zachowanych, w których nie prowadzi się gospodarki leśnej) ze stronami trzecimi np. organizacjami przyrodniczymi. Zarzut ten sformułowany był już podczas poprzedniego audytu w 2020 r., gdzie miał rangę nieprawidłowości – małą. Ponieważ RDPL Wrocław nie zastosowała się do wniosków z poprzedniego audytu oraz ze względu na uwagi m.in. naszej fundacji o nieuwzględnieniu propozycji lasów referencyjnych składanych przez naszą fundację w jednym z nadleśnictw oraz inicjatywy Ratujmy Las Mokrzański, ranga tych zarzutów została podniesiona do zasadniczej niezgodności z certyfikatem FSC. Audytorzy stwierdzili: „W związku z niezgodnością, która wniesiona została podczas ubiegłorocznego audytu z punktu 6.4.2 (dot. konsultowania drzewostanów referencyjnych ze stronami trzecimi) oraz brakiem stosownych dowodów przedstawionych przez posiadacza certyfikatu na podjęcie działań korygujących, obecnie mała niezgodność została podniesiona do kategorii zasadniczej, z trzymiesięcznym okresem na przedstawienie stosownych działań korygujących.” Co to oznacza? RDPL Wrocław będzie musiała usunąć tę niezgodność, a więc wyznaczyć drzewostany referencyjne w konsultacji z zainteresowanymi stronami. W innym przypadku będzie grozić im odebranie certyfikatu FSC, co będzie oznaczać, że produkt jakim jest drewno został pozyskany w niezrównoważony sposób. W związku z tym liczymy na szerokie konsultacje drzewostanów referencyjnych z organizacjami przyrodniczymi prowadzone przez RDPL Wrocław w najbliższym czasie. Mamy nadzieję, że poskutkuje to w praktyce większą powierzchnią wartościowych lasów wyłączonych z użytkowania.
Z częścią naszych uwag audytorzy się nie zgodzili, przyjmując wyjaśnienia nadleśnictw. Część uwag otrzymała status otwartych i będą rozpatrywane wnikliwie przy kolejnym audycie, który powinien odbyć się w tym roku.
Przede wszystkim do takich uwag należy niewystarczająca ochrona dobrze wykształconych drzewostanów stanowiących chronione siedliska przyrodnicze. We wnioskach z audytu czytamy: „Na podstawie przeglądu dokumentacji oraz rozmów z personelem Nadleśnictwa Oława, stwierdzono, że nie wszystkie przykłady istniejących w krajobrazie ekosystemów są wyznaczone i zaplanowane do pozostawienia bez ingerencji. Na przykład w spisie ekosystemów referencyjnych brak jest jakichkolwiek drzewostanów zaliczonych do siedliska przyrodniczego 9170 (dop. grąd środkowoeuropejski, w nadleśnictwie Oława w większości występujący w obszarze Natura 2000 Grądy w dolinie Odry) (spośród 553 ha zinwentaryzowanych w nadleśnictwie).” Tymczasem w wymogach standardu czytamy: „Zarządzający lasami o dużych powierzchniach wyznacza, zachowuje i zaznacza na mapach przykłady istniejących w krajobrazie ekosystemów (tzw. ekosystemy referencyjne, Representative Sample Areas). W pierwszej kolejności jako ekosystemy referencyjne wyznaczane są powierzchnie w stanie naturalnym lub maksymalnie zbliżonym do naturalnego. Takie obszary, stosownie do ich planów są pozostawione bez ingerencji w naturalnym stanie.”
Z kolei na przykładzie nadleśnictwie Oleśnica Śląska, gdzie audytorzy wizytowali powierzchnię łęgów dębowo-wiązowo-jesionowych (siedlisko z I załącznika Dyrektywy Siedliskowej UE), w których prowadzona była gospodarka leśna w obszarze Natura 2000 Lasy Grędzińskie stwierdzono, że: „Biorąc pod uwagę, iż wizytowany płat wykazuje cechy w/w siedliska, oraz fakt, iż pełna ocena kwalifikowalności zostanie opracowana podczas sporządzania planu zadań ochronnych, a także kierując się zasadą przezorności stosowaną w ochronie środowiska (cel – przeciwdziałanie ujemnym zmianom w siedlisku wskutek niedostosowanych do jego ochrony działań gospodarczych), zasadnym jest zachowanie szczególnej ostrożności w gospodarce leśnej na w/w powierzchni oraz w innych lokalizacjach na obszarze RDLP Wrocław, gdzie występują siedliska 91F0 (a także inne siedliska naturowe), do czasu opracowania dokumentów planistycznych przez Regionalną Dyrekcję Ochrony Środowiska we Wrocławiu, co ma na celu niedopuszczenie do pogorszenia stanu ochrony tego typu siedliska. Celowe jest ponadto uwzględnianie zapisów dot. ochrony siedlisk leśnych, zawartych w w/w dokumentach.” W tym przypadku wniesiono tzw. obserwację o statusie otwartym. Naszym zdaniem jest to bardzo ważny wniosek płynący z audytu, który sugeruje, że gospodarka w lasach stanowiących chronione siedliska przyrodnicze w obszarach Natura 2000 powinna być ograniczona do czasu zatwierdzenia Planów Zadań Ochrony obszarów Natura 2000 przez Regionalną Dyrekcję Ochrony Środowiska we Wrocławiu i gospodarka ta powinna uwzględniać zapisy dotyczące ochrony siedlisk leśnych zawartych w tych Planach.
Jeśli chodzi o uwagi dotyczące zbyt intensywnej gospodarki w buczynach sudeckich oraz błędne diagnozowanie siedlisk przyrodniczych i nieprzyporządkowywanie ich do kategorii HCVF 3.2 czy HCVF 1.2 (cenne przyrodniczo lasy) audytorzy stwierdzili, że nasze uwagi wpłynęły zbyt późno, by zweryfikować zgłoszenie. Jednakże nasze uwagi zostały zgłoszone w wyznaczonym terminie i podczas trwania audytu. Niestety ze względu na to, że informacja o audycie nie była upowszechniona, dowiedzieliśmy się o nim w ostatniej chwili. Audytorzy stwierdzili że: „w związku z późnym wpłynięciem niektórych uwag (w trakcie audytu) oraz ograniczenia czasowe podczas tegorocznej oceny, zagadnienie zostanie poddane ocenie podczas kolejnego audytu.”